 |
| Foto: Andréas Hagström |
De legendarische Duitse electrogroep Kraftwerk speelt de hele week elke avond een album uit zijn invloedrijke oeuvre in een uitverkocht Paradiso. Compleet met 3D-animaties waarbij de ruimteschepen tegen je aan lijken te vliegen. Beeld en muziek staan bij Kraftwerk op gelijke voet.
“Kraftwerk is een gesamtkunstwerk”, legt Kraftwerk-oprichter Ralf Hütter in een exclusief interview. “Het is een combinatie van multimedia. Dat doen we al vanaf het begin. Vroeger gebruikten we nog dia’s, schilderijen en tekeningen. Sinds 2009 werken we met 3D, daarvoor met 2D. Het Museum of Modern Art in New York nodigde ons uit voor het Retrospective, en toen hebben we ons hele repertoire omgezet naar 3D. Daar hebben er vier jaar aan gewerkt.”
Huisvlijt
De visueel spectaculaire show is het resultaat van huisvlijt. “We zijn geen Disney of Hollywoodstudio, we doen alles zelf, komt allemaal uit de Kling Klang Studio”, zegt Hütter, die zijn Spiderman-achtige bodysuit met fluorescerende rasters inmiddels heeft verruild voor zijn alledaagse kloffie. “Ik heb tekeningen gemaakt met mijn oude vriend Emil Schult (de ontwerper van de iconische platenhoezen van Kraftwerk - red.), hij is een leerling van de beroemde Duitse kunstenaar Joseph Beuys. Ik heb zelf architectuur gestudeerd en mijn voormalige Kraftwerk-partner Florian Schneider kon ook goed tekenen. Vandaag de dag is alles mogelijk dankzij de computer: 3D en animaties. Voor Spacelab hebben we oude tekeningen uit begin jaren 70 geanimeerd.”
Live
Op het podium staan de Kraftwerk-leden er statisch bij, maar denk niet dat de groep met een druk op een knop op de laptop de show afdraait. Alles is live. “We werken altijd aan nieuwe muziek en nieuwe geluiden die we verwerken. Het zijn minimale composities waarop we kunnen improviseren en variëren. Bij Autobahn kunnen we live het verkeer en weer aanpassen, de auto’s worden op het podium gevormd en alle geluiden en mixes zijn live. Falk Grieffenhagen, die helemaal rechts staat op het podium, bedient alle animaties. Hij is ook muzikant, dus hij heeft het juiste gevoel om de animaties te arrangeren op de muziek. Een normale grafisch kunstenaar begrijpt de muziek of de ritmes niet. Behalve de 3D-graphics is ook het geluid driedimensionaal, surround sound.”
Vandaar dat Hütter nog steeds vier man nodig heeft op de bühne. “Om het live te spelen heb je meer handen nodig, het is veel werk. Technisch gezien kun je ook gewoon de plaat opzetten. Technologie is geen beperking meer. Maar het is anders als je interactie hebt met mensen en graphics.” De toekomst van Kraftwerk-concerten zal dus niet, zoals de groep ooit grapte, volledig in handen komen van de robots.
Project
Hütter is het enige overgebleven oorspronkelijke Kraftwerk-lid. Kun je het dan nog wel Kraftwerk noemen wat op het podium staat? Hütter: “Ik ben de oprichter van Kraftwerk samen met mijn voormalige partner Florian Schneider. Kraftwerk is eigenlijk een concept, een project. We hebben gewerkt met veel verschillende, roulerende muzikanten, fotografen, filmmakers, technici die instrumenten voor ons bouwden. We hebben dus altijd met externe mensen samengewerkt. De andere leden zijn niet vertrokken, Kraftwerk bestond uit twee personen, Florian en ik. Florian stapte in 2006 uit Kraftwerk. Hij wilde niet meer reizen, maar een rustig leven leiden met familie en vrienden.”
Ook Hütter leidt liever een teruggetrokken leven. Hij geeft zelden interviews. Het draait namelijk om de muziek, niet om de makers.
Technologie
Technologie is het hoofdthema van Kraftwerk. Het geluid van de groep uit Düsseldorf is geïnspireerd op de zware industrie in het Roergebied. “Er waren industriële, synthetische ritmes overal om ons heen.
“Kraftwerk is de mens-machine: de interactie tussen de mens en de machine. We sluiten ons aan, we zijn elektronisch verbonden en scheppen geluiden en beelden: soundscapes.”
Commentaar
Technologische vooruitgang is behalve het middel ook het onderwerp van hun muziek. Kraftwerk bezong de spoorwegen (Trans-Europe Express), de snelwegen (Autobahn), robots (The Robots) en computers (Computer World). De muziek van Kraftwerk is echter niet louter een viering van de voortschrijdende techniek, verklaart Hütter, die overigens nog belt met een model mobiele telefoon dat tien jaar geleden gangbaar was.
“Het is commentaar op onze dagelijkse realiteit in een geïndustrialiseerde samenleving. Het is ook kritiek. Op Radio-Activity gebruikten we radiofragmenten uit 1975 waarin de overheid atoomenergie promoot, mensen kenden toen de gevaren niet. Nu weten we van Fukushima, Harrisburg, Sellafield, al het kernafval, en is het duidelijk dat dit de verkeerde weg is. Computer World ging over de mogelijkheden van computers, we kunnen er muziek, beelden en kunst mee maken. Maar aan de andere kant gebruiken overheden en organisaties computers om informatie over mensen te verzamelen en te controleren, wat Snowden aan de kaak stelde. Wij schreven de teksten van Computer World al in 1981.”
Invloedrijk
De Beatles van de elektronische dansmuziek is Kraftwerk ooit genoemd. Hun betekenis voor de hedendaagse muziek is gigantisch. Ze waren een grote inspiratiebron voor David Bowie in zijn Berlijn-periode (V-2 Schneider op het album Heroes is vernoemd naar Florian Schneider). Met hun elektronische pionierswerk ontketende Kraftwerk in hun kielzog diverse nieuwe muziekgenres: Britse synthpop van The Human League, Ultravox en Depeche Mode, en aan de overzijde van de Atlantische Oceaan sloegen de machinale ritmes van de Duitsers aan bij de zwarte pioniers van de hiphop en de house. Afrika Bambaataa scoorde in 1982 een van de eerste raphits met een sample van Trans-Europe Express op Planet Rock. Meer recent zijn de sporen van Kraftwerk nog zichtbaar bij Daft Punk en leende Coldplay het refrein van Computer Love voor Talk.
Met zijn belang houdt Hütter zich evenwel niet bezig. “Je maakt muziek en hoopt dat mensen begrijpen waar je mee bezig bent. Je concentreert je op je werk: Kraftwerk.”
Dit artikel verscheen in De Stentor, De Gelderlander, De Limburger, BN De Stem en het Eindhovens Dagblad.