Op de honderdste verjaardag van de legendarische Billie Holiday brengt José James, ‘een jazzzanger voor de hiphop-generatie’, een ode aan Lady Day met het coveralbum Yesterday I Had The Blues. “Zij is de meest ultieme jazzzangeres aller tijden.”
Om maar met de hoes te beginnen: we zien jou op de Amsterdamse grachten. Wat is het idee en wat heeft dat met Billie Holiday te maken?
“Er is eigenlijk geen verband. Ik trad op met het Concertgebouworkest en had fotografe Janette Beckman meegenomen. Zij is bekend van haar foto’s van rock- en hiphopartiesten en maakte foto’s van het orkest. Ik had een dag vrij en wilde de Amsterdamse grachten verkennen, en vroeg haar mee. Toen we de hoes moesten uitkiezen, ging het met om drie dingen. De Nederlanders waren de eersten die mijn muziek omarmden. Daarnaast wilde ik zo’n iconische Blue Note-hoes die verwees naar de bijzondere band die jazz altijd met Europa heeft gehad. Veel jazzmuzikanten, zoals Dexter Gordon, hebben er gewoond en Europa is altijd als een thuis voor jazz geweest. Deze hoesfoto leek me een mooie persoonlijke manier om dat te zeggen.”
Wilde je zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke versies blijven?
“Niet echt. Daarom wilde ik pianist Jason Moran erbij hebben, want hij geeft zo’n andere kleur aan de muziek. Hij heeft het eigentijds gemaakt. Tijdens de voorbereidingen heb ik het er met hem over gehad dat ik het wilde laten klinken als iets van dit jaar. Het moest een connectie hebben met de mensen die nu leven.”
Toch is het je meest traditionele jazzplaat.
“Absoluut. Sommige mensen vroegen of ik een album met beats wilde maken, maar dat voelde niet aan als een echt eerbetoon. De enige manier om te laten horen welke invloed zij in mijn leven gehad, was om het in een zelfde context te doen, met akoestische instrumenten.”
Eer je Billie Holiday meer door zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven, of door het juist als vertrekpunt te gebruiken en er je eigen draai aan te geven?
“Door ervan af te wijken. Het is makkelijker om de verschillen tussen Billie Holiday en mij te horen dan de overeenkomsten.”
Billie Holiday was een heel intense zangeres. Was het moeilijk om dat te reproduceren?
“Bij Billie Holiday ging het om emotie. Dat heb ik geprobeerd te vangen. Iedereen brengt zijn eigen geschiedenis en ervaringen in een standard in. Die zijn voor haar anders dan voor mij. De leidraad in haar muziek is haar eerlijkheid, dus ik moest mijn eigen eerlijkheid zien te vinden.”
Je was al een tijd met dit project bezig, want een jaar of drie geleden heb je al eens haar liedjes live gezongen.
“Klopt, in Ancienne Belgique in Brussel. Ik ben er nu langer dan vier jaar mee bezig, dus ik ben blij dat het eindelijk voltooid is op een album.”
Was het vanaf het begin het plan om er een album van te maken, of besloot je dat gaandeweg?
“Ik had wel een vaag idee om een album te maken, maar geen concreet plan. Ik zag het meer als een project dat live, een album of multimediaal kon zijn. Het is een voortdurend onderzoek naar de levens van mijn mentoren: Billie Holiday, John Coltrane en Marvin Gaye.”
Je werkte samen met een stel topmuzikanten.
“Het is een fantastisch trio, het beste in de jazz. Ze hadden nog nooit eerder samen gespeeld met z’n drieën. Drummer Eric Harland verblufte me telkens weer met zijn inventiviteit. Hij was subtiel, speelde veel polyritmes en hield alles fris. Bassist John Patitucci was erg plezierig om mee te werken, een leuke vent. Hij hield de touwtjes strak in handen zodat wij konden rondfladderen. Zijn toon en spel zijn prachtig, heel inspirerend.”
Don Was heeft de plaat geproduceerd. Hoe was het om met hem samen te werken?
“Een droom die werkelijkheid werd. Hij heeft zo veel kennis en ervaring als muzikant en producer, ik stond er versteld van. De impact als hij in dezelfde ruimte rondloopt, is met geen pen te beschrijven. Hij brengt zo veel geschiedenis mee.”
Wat voor een producer is hij? Is hij de regisseur met de visie, of speelde hij meer een ondersteunende rol?
“Ik had het repertoire en de band al. Hij was niet op de achtergrond aanwezig, maar hielp om mijn visie te realiseren. Hij adviseerde mij bij het maken van belangrijke keuzes, zoals welke takes nemen we uiteindelijk. Dat vind ik de belangrijkste eigenschap van een producer. Maar ook als ik zelf produceer heb ik een klankbord nodig, iemand die zegt: ‘Dat was geweldig’, of: ‘Ik denk dat er iets anders is dat je probeert uit te drukken’. Als performer ben je niet altijd objectief. Daarnaast waren de opnames van Strange Fruit behoorlijk technisch, dus daar kwam zijn ervaring bij het mixen goed van pas.”
Billie Holiday heeft je door een moeilijke periode in je leven geholpen. Wat was er aan de hand en hoe heeft haar muziek je erbovenop geholpen?
“Ik zat op de middelbare school en had problemen. Ik liep van huis weg, gebruikte drugs. Het was geen vrolijke tijd. Toen ik Billie Holiday hoorde, was het de eerste keer dat ik iemand hoorde die diepere menselijke pijn echt begreep. En die dat ten goede kon aanwenden voor iets anders. Dat was een krachtig voorbeeld van wat je met muziek kunt doen, en hoe het je leven kan veranderen.”
Was Billie Holiday een tragisch of juist een sterk persoon?
“Absoluut een sterk mens. Zij kreeg zo veel problemen op haar pad. Ze deed haar best om te roeien met de riemen die ze had, en ze heeft veel bereikt.”
Wat was haar belang voor de muziek en de wereld?
“Ze was de brug tussen blues en jazz. Billie Holiday was de populairste vrouwelijke zwarte artiest van haar tijd, vergelijkbaar met Beyoncé nu. Samen met Bing Crosby was ze een van de eerste vocalisten die de microfoon echt gebruikten. Dat was toen een nieuwe uitvinding. Ze had niet bestaan zonder microfoon. Ze was geen belter, ze fluistert en trekt je naar binnen. Voor die tijd zongen mensen door een megafoon. Haar boodschap is tijdloos en dus voor de eeuwigheid. Het is een boodschap van hoop en humaniteit. Ze heeft veel ellende meegemaakt, maar ze behield haar geloof in de mens en in de liefde, het geloof dat gemeenschapszin levens kan veranderen. Ik geloof daar ook in. Daarom treed ik avond na avond op in veertig landen per jaar.”
Dit artikel verscheen eerder in popmagazine Heaven
Geen opmerkingen:
Een reactie posten