Ouwelullenmuziek

Ik heb vaak wat uit te leggen. Dat ik graag naar ‘oude’ muziek luister. Dat wekt bij veel mensen verbazing. Het is immers muziek van de generatie van mijn ouders. Hoe kom ik daar bij terecht?

Simpel. Pak en beet van mijn tiende tot mijn twintigste heb ik me ondergedompeld in hiphop. Tot rap me midden jaren ’90 niet meer kon boeien. De muziek werd commerciëler, ongeïnspireerder, onevenwichtiger. Een rapplaat die me van begin tot eind blijft boeien is sinds 1995 meer uitzondering dan regel.

Dus ben ik me gaan verdiepen in de samples die die rapplaten zo vet maakten. En dan kom je natuurlijk terecht bij oude soul en funk uit de jaren ’70.

In de jaren ’90 was, in tegenstelling tot nu, belangstelling en ontzag voor de Woodstock-generatie heel normaal. Men zag een parallel tussen Kurt Cobain en Jim Morrison. Niemand die dat ouderwets vond. Het was gewoon goede muziek.

Ken je klassiekers

Destijds liep ik stage bij Oor, zo’n beetje de eredivisie van de popjournalistiek. Ik merkte dat ik nog een krater aan basiskennis over het erfgoed van popmuziek te dichten had. En dat ben ik dan ook gaan doen. Ken je klassiekers.

Het is dan ook  een rare gewaarwording dat  men tegenwoordig geneigd is die bagage weg te zetten als passé en zelfs een beetje fout. Terwijl het een referentiekader is om nieuwe artiesten te duiden. Popjournalisten die verbanden leggen wekken vreemd genoeg ergernis. Dat lijkt me een tamelijk oppervlakkige  en eendimensionale muziekbeleving. De luisteraar als goudvis. Ben je dan niet geïnteresseerd in de muziek waardoor je favoriete band zich heeft laten beïnvloeden? Sterker nog, heb je niet liever het origineel waarvan ze het kunstje afkeken? Het is de sleutel tot een schatkist vol rijkdommen. Er is bovendien een hoop plezier te bleven aan ‘muziekarcheologie’ (en –antropologie).

Blues is fout?

Ik constateer ook dat de blues in een foute hoek weggezet wordt, en dat is in feite ontkennen van je geschiedenis. Blueslegende Willie Dixon zei ooit: “The blues is the root and all the other things are the fruit.”

Het is natuurlijk niet zwart-wit. Het is niet of-of. Het een sluit het andere niet uit. Laat ik benadrukken dat ik in principe niets heb tegen nieuwe muziek, artiesten of bands. Het is niet zo dat het me niet interesseert of dat ik niet meer volg – het kost trouwens minder inspanning om op de hoogte te blijven van de hedendaagse ontwikkelingen dan je te verdiepen in een verleden dat immers geen media-aandacht meer krijgt. In journalistiek opzicht maak ik liever interviews met oudere artiesten omdat die veel hebben meegemaakt en vol mooie verhalen zitten.

Ik zoek mijn eigen weg en volg mijn hart, niet de waan van de dag. Ik ben niet geïnteresseerd in hippe bandjes, ik ben geïnteresseerd in muziek. Ik kom vaker bij oude muziek uit omdat ik die dikwijls muzikaler, authentieker, organischer, intenser vind. En nieuwe muziek vaak lichtgewicht, rechtlijnig, beperkt, keurig binnen de lijntjes gekleurd en soms zelfs geacteerd, een formule, in het ergste geval meer leunend op image dan op inhoud - en dan heb ik het nog niet eens over commerciële artiesten.

Stijloefening

Vroegâh gebruikten bands als The Rolling Stones en Led Zeppelin oude blues als startpunt voor nieuwe muziek. Tegenwoordig putten nieuwe bands vaak uit de generaties die hen voorgingen, maar voegen er weinig aan toe. Het is vooral het imiteren van een sound, een stijloefening, een genre-exercitie. En als het dan toch geüpdatet wordt, is het vaak een halfbakken, geforceerde cross-over, lekker catchy maar die de tand des tijds niet zal doorstaan. Mark my words, de meeste hippe bandjes van dit moment draai je over een paar jaar nooit meer terwijl Never Mind The Bollocks van de Sex Pistols zijn zoveelste special edition beleeft.

Paradoxaal genoeg vind ik popmuziek uit de jaren ’60 en ’70 progressiever en tijdlozer. Men liet zich niet ketenen door een keurig, overzichtelijk songformat. Artiesten ontwikkelden zich meer (en kregen daarvoor ook van de platenmaatschappijen de ruimte, dat risico nemen ze nu niet meer). Het gaat niet om chronologie maar om ongeremde creativiteit en een vrije geest. Ik vind een oude bebaarde roughneck als Steve Earle toch een stuk spannender dan de rijkeluiszoontjes Mumford & Sons. Of The Gang of Four gevaarlijker dan Franz Ferdinand.

Hoe veelzeggend is het dat er al dertig jaar geen nieuw genre meer is geboren?

Rasmuzikanten

Ik heb wel eens het idee dat echte rasmuzikanten waarvan er vroeger talloze rondliepen, nog maar sporadisch het daglicht zien.  Mensen die opstaan en naar bed gaan met hun instrument. Jack White is er volgens mij eentje. Dan Auerbach ook. Maar verder? Hoeveel jonkies zijn er die zo compleet en grensoverschrijdend zijn als een Ry Cooder en dat vanzelfsprekend kunnen laten klinken,  ambitieus zonder pretentieus te worden?

En die decennium in, decennium uit prima platen blijven maken? Nieuwe bands zijn dikwijls in staat een fantastische plaat te maken. Maar het is maar afwachten of de tweede net zo goed wordt, laat staan beter, om over de derde nog maar te zwijgen.

En wat zegt het over de huidige generatie dat Amy Winehouse zodra ze aan de drugs raakte niet meer in staat was tot nieuwe muziek, terwijl Janis Joplin, Jimi Hendrix en Jim Morrison platen bleven maken die nu tot de canon van de popmuziek worden gerekend? Dr. John zat dertig jaar lang aan de heroïne maar hij nam keurig elke avond plaats achter zijn piano. Muzikant ondanks en boven alles.


Het is een cliché en vooroordeel dat de oudere garde is ingekakt. Niet iedereen wordt na zijn veertigste een Joe Cocker of Eric Clapton. Seasick Steve wekte verwondering dat een bejaarde man nog kon rocken. De pensioengerechtigde Iggy Pop speelt op festivals steevast de jonkies naar huis. Terwijl Coldplay, die nota bene op Pinkpop nog bijna anderhalf miljoen euro mocht innen, elk jaar loopt te klagen dat ze zo moe zijn van al dat toeren.

Non-discussie

Om een lang verhaal kort te maken, vind ik het eigenlijk een non-discussie. Het gaat er toch helemaal niet om of iets oud of nieuw is.  Hoe kun je een houdbaarheidsdatum op muziek plakken? En wanneer vervalt het dan? Als oud fout is, waarom is retro dan zo hip?

Om Dr. John – die vorig jaar nog een geweldige plaat maakte met de net achter zijn oren opgedroogde Dan Auerbach -  nog eens aan te halen: er bestaat alleen goede muziek en slechte muziek.