vrijdag 5 november 2004

‘Soul searching’ begint voor Democraten

Hoe kon president Bush de verkiezingen winnen? De Democraten gaan bij zichzelf te rade over wat ze in de campagne verkeerd hebben gedaan.

Hoe kan zo’n omstreden president, die onder valse voorwendselen een oorlog in Irak begon, het land vervolgens in een moeras van geweld liet wegzakken, de werkgelegenheid liet slinken en het begrotingstekort tot recordhoogte liet oplopen, toch nog met een aanzienlijke meerderheid herkozen worden?

Daags na het verlies speculeren partijleden openlijk over welke factoren leidden tot het verlies van hun kandidaat John Kerry. Senator Dick Gephardt, eerder dit jaar nog concurrent van Kerry om de kandidatuur van de Democraten voor het presidentschap, denkt dat Kerry’s ideeën populair waren, maar dat de organisatie van de partij tekortschoot in vergelijking met het vermogen van de Republikeinen om stemmen te trekken.

“Ze hebben de infrastructuur van de wapenlobby en de religieuze organisaties aangewend”, aldus Gephardt. “En wij worstelen daarmee.”

Normen en waarden
Senator Bob Graham vindt dat de Democraten zich moeten bezinnen op belangrijke onderwerpen. “We moeten discussiëren over wat onze strategie moet zijn in de oorlog tegen terrorisme.
“We moeten ook discussiëren over hoe we het debat over waarden van God, wapens, homo’s kunnen laten uitstijgen tot tolerantie, zorg voor anderen en liefde.”

“Onze fout is dat we ons niet uitspreken over ons geloof, en we ons niet inleven in mensen die geloven”, zegt Gephardt, doelend op het grote aantal religieuze kiezers die president Bush trok.

Culturele verschuiving
Maar andere Democraten denken dat het probleem fundamenteler is. “Er is een culturele verschuiving aan de gang in dit land”, zegt een anoniem partijlid. “Het land wordt conservatiever, hun basis groeit.”

Oppositiepartij
Maar Douglas Sosnik, voormalig adviseur van president Clinton en de campagne van Kerry, vindt dat de Democraten zich moeten profileren als een alternatief voor religieus-rechts, en als oppositiepartij. “Wat betekent het om een oppositiepartij te zijn? Een effectieve oppositiepartij is gegrondvest buiten de bijbelgordel.”

Daarbij moeten de Democraten rekening houden met wat er leeft bij de doorsnee Amerikaan, stelt Afgevaardigde Kan Schakowsky. Nu president Bush de sociale zekerheid wil privatiseren, moeten de Democraten juist benadrukken dat ze een vangnet willen ‘omdat we om u geven’.

Te soft
Volgens analisten is de oorzaak van Kerry’s verlies eenvoudig aan te wijzen; hij heeft erin gefaald zichzelf en zijn visie duidelijk neer te zetten. Kerry’s campagnestrategen zijn ervan uitgegaan dat Bush zou verliezen omdat hij zo omstreden was, en adviseerden hun kandidaat om een optimistische campagne te voeren. Kerry wist echter niet de genadeloze Republikeinse aanvallen op zijn karakter af te weren.

Pas half september ging Kerry in de tegenaanval, en toen was het al te laat. Uiteindelijk gaf Bush vorm aan de persoon Kerry, in plaats van Kerry zelf. “We hadden geen consistente aanvalsstrategie tegen Bush tot een laat moment in de campagne”, zegt Democratisch strateeg Bill Carrick.

Daarentegen aarzelde Bush’ campagne niet om een uitgekiende strategie van genadeloze aanvallen op Kerry te volgen. Vanaf het moment dat Bush in het voorjaar zijn mediaoffensief opende, hamerde hij erop dat Kerry een weifelende president zou zijn. Keer op keer wees Bush op de inconsistente uitspraken van Kerry, en schilderde hem af als iemand die meewaait met de politieke wind.

“Ik stemde voor de 87 miljoen dollar voordat ik er tegen stemde”, zei Kerry in maart over een resolutie voor extra geld voor de militaire operaties in Irak en Afghanistan. Het Bush-kamp dook als een dankbare aasgier op deze verspreking.

Tegenaanval te laat
Ook geloofden Kerry’s strategen dat zijn status als oorlogsheld voldoende garantie bood voor een sterke leider. Een plan voor de nationale veiligheid had Kerry echter niet, stellen politicologen. Toen de Swift Boats Veterans for Truth Kerry’s oorlogsverleden in twijfel trokken, was zijn zaak niet zo sterk meer. Zeker niet omdat Kerry veel te laat in de tegenaanval ging.

Bush’ Irak-beleid duidelijk
Bush’ Irak-beleid was zonder meer omstreden. Toch wist Kerry daar niet van te profiteren. “Bush zette in op een bepaalde theorie over de oorlog”, zegt de Democratische opiniepeiler Geoffrey Garin. “De kiezers kregen echter geen hoogte van waar Kerry echt in geloofde.” Met andere woorden, Bush’ standpunt was dan wel niet populair, het was tenminste wel duidelijk.

Gemis aan ideologie
Voor veel kiezers ontbrak het Kerry tevens aan een visie. De pragmaticus ging prat op zijn dossierkennis, terwijl de mensen meer behoefte hadden aan een ideologie, een inzicht in Kerry’s waarden. Dit was een twistpunt in het campagneteam, omdat Kerry zijn expertise zag als een ideologie an sich.

“Hij was niet in staat iets hogers uit te spreken dan een reeks onderwerpen en beleidsvoornemens, en het knaagde aan mensen dat ze niet wisten waar hij voor stond”, zegt een Democraat die bekend is met de interne discussies binnen Kerry’s campagne.

Tegelijkertijd richtte de campagne zich amper op wat Kerry heeft gepresteerd in zijn twintig jaar in de Senaat. Dat deed Bush zelf wel; “Je kunt vluchten, maar je kunt je niet verstoppen”, zei Bush schertsend in een van de debatten, doelend op Kerry’s stemmen tegen belastingverlagingen. De president wist Kerry daarmee af te schilderen als een ‘liberal’, een vies woord in conservatief Amerika.

Hillary Clinton
Direct na Kerry’s verlies viel de naam van zijn opvolger: Hillary Rodham Clinton. De echtgenote van de immens populaire oud-president wordt al jaren gezien als de eerste vrouwelijke president van Amerika. Het is echter twijfelachtig of Hillary de Democraten in 2008 aan een overwinning kan helpen; ze staat evenals Kerry te boek als elitair. Willen de Democraten terugkeren in het Witte Huis, dan moeten ze aansluiting zien te vinden bij ‘Joe Six-pack’.


Dit artikel verscheen eerder op Planet.nl.