Om nog even je geheugen op te frissen, volgt hier eerst een korte geschiedenis. Amerikaanse verkenningsvliegtuigen ontdekten Op 16 oktober 1962 dat de Sovjet-Unie op Cuba kernraketten aan het neerzetten was. Voor Sovjet-Unie was het Cubaanse arsenaal een reactie op de plaatsing van Amerikaanse raketten in Turkije. De Verenigde Staten zagen de atoombewapening in hun achtertuin als een ernstige provocatie en escalatie. De Amerikaanse president Kennedy stelde eerst een zeeblokkade tegen Cuba in om te voorkomen dat Russisch wapentuig het eiland zou bereiken.
Uiteindelijk schreef Sovjetleider Nikita Chroetsjov in brieven aan Kennedy dat de Cubaanse raketten alleen voor verdediging waren bestemd en dat de Sovjet-Unie vreedzame intenties had. Maar de Sovjet-Unie bood twee verschillende deals aan. Eerst wilde het communistische land de raketten van Cuba verwijderen, in ruil voor de garantie van de VS dat ze Cuba niet zouden aanvallen. Een dag later kwam Chroetsjov met een tweede, dit keer publiekelijk gestelde aanvullende eis, dat de VS ook hun raketten uit Turkije zouden weghalen. Kennedy aanvaardde het eerste aanbod van de Russen en liet zijn broer Robert aan de Russische ambassadeur beloven dat de VS binnen een half jaar hun raketten uit Turkije zouden weghalen. Daarop keerden de Russische schepen die richting Cuba kruisten om. De wereld was door het oog van de naald gekropen.
Middenin het crisiscentrum
Thirteen Days neemt de kijker mee naar het crisiscentrum, waar we de gebeurtenissen volgen door de ogen van Kenny O’Donnell (Kevin Costner), topadviseur en vertrouweling van president Kennedy. Overigens zou O’Donnell in werkelijkheid een minder belangrijke rol in de Cuba-crisis hebben gespeeld dan de film suggereert. We zien alle machinaties die werken tijdens een crisis: een progressieve, pacifistische president die het hoofd koel moet houden terwijl de haviken in de legertop hem proberen voor een voldongen feit te stellen. Namelijk keihard in de tegenaanval te gaan omdat dat in hun ogen de enige oplossing is. Je mag de vijand nooit de indruk geven dat je zwak bent en keihard in de tegenaanval gaan, daarbij het risico op een kernoorlog voor lief nemend.
Dan zijn er de onzekerheden. Was het wel echt Chroetsjov die met een aanbod kwam en is hij wel beslissingsbevoegd of is hij slechts een marionet van de haviken in het Politbureau, of is hij misschien afgezet? Onverwachte gebeurtenissen die roet in het eten gooien, zoals een U-2-verkenningsvliegtuig dat boven Cuba wordt neergehaald en een andere U-2 die bijna boven Siberië wordt onderschept omdat een dissidente luchtmachtgeneraal het presidentiële bevel negeerde om de verkenningsvluchten te stoppen. De fouten, zoals het lek naar de pers van president Kennedy en broer Robert om te suggereren dat de VS bereid waren de raketten in Cuba op te geven.
Historisch accuraat
Thirteen Days is een complexe, intelligente en historisch accurate film die een eerstehands inzicht geeft in de machtigste kliek ter wereld. Veel dialogen uit de film zijn gebaseerd op bandopnames die Kennedy van de vergaderingen liet maken. Wie enigszins op de hoogte is van de voorbereidingen van de regering-Bush voor de invasie van Irak, ziet opvallende parallellen. In beide gevallen lijken de medewerkers weinig ontzag te hebben voor hun opperbevelhebber en proberen ze hem stap voor stap in een oorlog te lokken, tot de president geen andere keus meer heeft.
De hoge informatiedichtheid, en de opvallende afwezigheid van typisch Amerikaans nationalistisch getrompetter (op hier en daar wat zoetsappige gezinsmomenten en van-dik-hout-zaagt-men-planken-symboliek na), staat niet in de weg dat Thirteen Days een zeer effectieve thriller is. De kijker zit de volle 145 minuten nagelbijtend te kijken naar hoe de wereld bijna een halve eeuw geleden langs de rand van de nucleaire afgrond scheerde.
Dit artikel verscheen eerder op Planet.nl.
