‘Er komt een perestrojka in Iran’

VS vragen Iran mee te praten over Afghanistan. ‘Ze hebben Iran nodig.’

Vriendjes worden met Iran; is Barack Obama gek geworden? Welnee, de nieuwe Amerikaanse president doet er goed aan om Teheran de hand te reiken. Want het fundamentalistische regime staat op omvallen en de VS hebben Iran nodig, stelt de Amerikaanse militaire geostrateeg Thomas P.M. Barnett.

Washington heeft de dreigende taal richting Teheran vervangen door vriendelijke nieuwjaarswensen. Al reageerde Iran wantrouwend op de verzoeningsvideo van Obama vorige week, de toenadering zal komende dinsdag in Den Haag voortgezet worden, verwacht Barnett. Iran heeft de uitnodiging van minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton aanvaard en komt op de grote Afghanistan-conferentie meepraten over de toekomst van Afghanistan.

Rechtzetten
‘Iran is belangrijk voor duurzame stabiliteit in Irak en Afghanistan’, betoogt Barnett. ‘De regering-Bush betrok de regio niet bij de kwestie. Obama wil die fout nu rechtzetten. De detente zal niet groots zijn, maar een langzaam proces vol tegenslagen. Je moet denken aan de toenadering van Nixon tot China.’

Steen des aanstoots in de gespannen relatie van Iran met het Westen is het atoomprogramma. Barnett vindt het ‘niet onlogisch’ dat Iran een atoombom wil. Veel landen in de regio hebben er een; Barnett wijst op Israël. ‘Iran wil een atoombom, omdat het wil worden geschrapt van de Amerikaanse lijst met terreurlanden die in aanmerking komen voor een Amerikaanse invasie en verandering van regime.’

Barnett verdenkt Iran niet van kwade bedoelingen met zijn atoomprogramma. ‘Denk je echt dat Iran nucleaire technologie aan Hezbollah zal geven, zodat Hezbollah Israël in brand kan steken, waarna Israël Iran in lichterlaaie zal zetten?’

Militaire actie, waarmee oud-president Bush dreigde, zou de detente ruw verstoren, stelt Barnett. ‘Het volk moet zelf in opstand komen en de gang van zaken bepalen, en niet Amerika. Want dan zijn wij de Grote Duivel en kan het regime onze dreiging gebruiken om zijn eigen bestaan te rechtvaardigen. Je wilt niet 75 miljoen mensen tegen je in het harnas jagen. Als je naar Iran gaat en de mensen spreekt, blijken ze allemaal van het Westen te houden, maar niet van hun eigen leiders. Waarom zou je je enige troef verspelen?’

Rabiate retoriek
De rabiate retoriek van de Iraanse president Mahmoud Ahmedinejad betekent volgens Barnett niet dat Iran gevaarlijker is, maar juist dat zijn dagen geteld zijn. ‘De revolutie is mislukt. Als de revolutie zich krampachtig probeert te herstellen, weet je dat het einde nabij is.’

Verandering hangt in de lucht, bespeurt Barnett. ‘Ik heb de indruk dat in Iran hetzelfde staat te gebeuren als in de Sovjet-Unie. Er komt binnen tien tot twintig jaar een Gorbatsjov-achtige perestrojka in Iran. Zeventig procent van de bevolking is onder de dertig. Deze jongeren herinneren zich niet de revolutie van 1979 of de oorlog met Irak maar de jaren negentig, toen er meer vrijheid was. En nu worden ze onderdrukt.’

‘Bovendien schept het regime geen economische kansen, de volksgezondheid is slecht, het geboortecijfer daalt dramatisch, de braindrain is enorm. Allemaal signalen dat het regime niet gezond is’, stelt de geostrateeg. ‘In Iran heb je de conservatieven van het eerste uur, en de technocratische conservatieven van het Gorbatsjov-type. De technocratische conservatieven, plus de gematigden, plus de hervormingsgezinden zijn een veel grotere groep dan de hardliners.’

Dit artikel verscheen eerder in Dagblad De Pers.