Het Vietnam van Bush?

Vandaag is het precies een jaar geleden dat Amerikanen en Irakezen het standbeeld van Saddam Hussein op het Firdausplein in Bagdad omver trokken. Het werd het symbool van het einde van de oorlog en het einde van het tirannieke regime. Maar een jaar later staat Irak in brand. 
Na de soennieten hebben nu ook de sjiieten – aanvankelijk voorstanders van de invasie – zich tegen de bezetting gekeerd. In meerdere steden wordt zwaar gevochten tussen Irakezen en coalitietroepen. Buitenlanders worden gegijzeld. Het lijkt erop dat Irak een nieuw Vietnam wordt.
Die parallel trok de vooraanstaande Democratische senator Ted Kennedy deze week. De Republikeinen reageerden woedend. In een zeldzame bemoeienis met een binnenlandse aangelegenheid riep minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell Kennedy op ‘voorzichtig en terughoudend’ te zijn.
De vergelijking gaat ook niet helemaal op. De Vietnamoorlog duurde veertien jaar, Irak net een jaar. In Vietnam sneuvelden zestigduizend Amerikaanse soldaten, in Irak passeerde dat aantal vorige week ‘pas’ de zeshonderd.

Militair gezien gaat de vergelijking tussen Irak en Vietnam niet op, stelt ook Robert Soeterik van de Middle East Research Associates (MERA). Zo is de schaal waarop er dagelijks slachtoffers vallen in Irak veel kleiner. Bovendien is de organisatiegraad van het Iraakse verzet veel lager dan die van de Vietcong, die bovendien gesteund werd door Rusland en China, aldus Soeterik tegen Planet Internet.
“Politiek valt er meer voor te zeggen. De Amerikanen zitten nu ook in de problemen. De strijd van de sjiitische Arabieren lijkt zich te verbreden naar een stadsguerrilla. Het begint erop te lijken dat het verzet onder de Iraakse bevolking steeds meer draagvlak krijgt”, stelt Soeterik. “Als het geweld uitmondt in een brede guerrilla, trekken de Amerikanen aan het kortste eind. Dan wordt het een niet te winnen oorlog.”
De situatie wordt steeds uitzichtlozer, voorziet Soeterik. “De VS komen steeds meer alleen te staan. Met het toenemende geweld en nu ook gijzelingen van buitenlanders, aarzelen steeds meer landen om troepen naar Irak te sturen of daar te houden. De Verenigde Naties aarzelen, de NAVO aarzelt. De VS hebben bovendien een logistiek probleem, de troepen moeten langer in Irak blijven omdat er geen vervanging beschikbaar is. Het conflict wordt steeds uitzichtlozer, er zijn geen alternatieven. Vertrekken is ook niet aan de orde, want dat is voor de Amerikanen gezichtsverlies.”
Toch acht Soeterik de terugtrekking van de VS de enige oplossing. “De Amerikanen moeten uit Irak weg, ze moeten de bezetting opgeven. De Amerikanen willen dat niet inzien, maar hun rol is uitgespeeld. Maar de terugtrekking van de Amerikanen levert wel degelijk een bijdrage aan de deëscalatie van de situatie.”
Het beste alternatief is dat de VN de wederopbouw overnemen, hoewel Soeterik ook daar een hard hoofd in heeft. “De VN hebben in Irak geen goede naam, vanwege de sancties en omdat ze over veel verschrikkingen van het regime van Saddam Hussein hebben gezwegen. Bovendien zien veel Irakezen de VN als het verlengstuk van de VS. Maar het is het enige alternatief. De Arabische landen willen het niet, Europa kan het niet.”

Dit artikel verscheen eerder op Planet.nl.